Mijn vorige blog ging over het afscheid van mijn schoonvader, ofwel “pap”. En al wisten we dat het niet goed ging met mam, dat we zo snel na zijn afscheid, ook van haar afscheid moesten nemen hadden we toen niet gedacht al hadden we als kinderen absoluut wel de hoop dat het niet te lang zou gaan duren.
Nadat e.e.a. wat was neergedwarreld, de hoofdzaken geregeld waren namen we waar mogelijk momenten om even bij te tanken. Want dat alle gebeurtenissen in 2023 zijn weerslag op ons heeft gehad mag duidelijk zijn, dat schreef ik ook al eerder. Dat we binnen 3 maanden weer in de zorg- en regelstand moesten springen viel wel even tegen, maar zoals gezegd, voor mam was het goed.
Mam was mam niet meer, niet eens een sprankje nog. De laatste keer dat ik haar nog enigzins helder heb meegemaakt was tijdens het bezoek van haar Petekind Christel. Ze was zelfs wat ondeugend, en wat was ik blij (zeker achteraf) dat ik dat nog kon meemaken. Ze schatte Ardie toen op de leeftijd van rond de 30, ze wist wie ik was, ze herkende Christel en het was hartstikke gezellig. Maar helaas was dat ook wel de laatste keer. Steeds meer ging mam aan het roepen, wat zeg ik, schreeuwen. De zorg had hun hielen nog niet gelicht of ze begon weer te roepen “zuster” en hard! Ik zag een verwilderde blik, angst en leegte als ik dan in haar ogen keek. Ardie vond het bijna onmogelijk om er lang bij te zijn wat ik begrijp, je moeder is in niets meer je moeder. Maar ze sprak ook steeds vaker uit dat ze naar pap wilde, naar Jezus en naar Maria. Ze vertelde dan ook dat ze wist dat pap er niet meer was en wij daar ook niet waren, dus ergens was ze dan wel even helder. Wat het dan alleen maar pijnlijker maakt in feite.
Bij Hof ter Berkel hebben ze alle registers opengetrokken om te kijken wat haar leven aangenamer kon maken, ze kreeg een posey bed om t gevoel van geborgenheid te creëren, ze had een rolstoel op maat zodat ze goed kon zitten, er was zo vaak als maar kon een vrijwilliger of verzorgende bij haar, ze kreeg een soort kap om zich heen om prikkels uit haar omgeving uit te bannen met rustgevende muziek die speelde, robothuisdieren, een pop, een slaaprobot en ga zo maar door. Het hele arsenaal hebben ze uitgetest maar niets zorgde voor de zo verlangde rust. Mam wilde maar 1 ding…. pap.
Op woensdag 8 november hadden we overleg met de psycholoog en arts van mam, samen met de betrokken verpleegkundige waarbij ze voorzicht polsten hoe wij er in stonden. Ze waren duidelijk opgelucht dat wij aangaven dat we maar 1 dingen wilden, wij alle 5, en dat was rust voor mam. De psycholoog gaf aan dat het overduidelijk was dat mam geen enkel plezier in leven meer had en wij konden dat alleen maar beamen. Mam zelf onderstreepte het overduidelijk tijdens dit gesprek aangezien ze in de kamer naast de huiskamer zat en om de twee minuten hardgrondig schreeuwde. Afgesproken werd dat mam vanaf die donderdag rustgevende medicatie zou gaan krijgen waarbij de verwachting was dat ze na enige tijd (het zou even kunnen duren aangezien ze best e.e.a. aan medicatie gewend was) in slaap zou vallen en dat ze dan hoogstwaarschijnlijk niet meer wakker zou worden. Natuurlijk is dat geen gesprek zonder emotie maar we wisten allemaal dat het zo voor niemand, laat staan voor mam, te doen was. Na het gesprek liep ik nog even naar mam, heb haar geknuffeld en een zoen gegeven, weer die leegte in haar ogen, het schreeuwen ging onverminderd door maar toch wilde ik dat doen, al was het dan maar voor mijn eigen gemoedsrust.
Zo goed als het ging, gingen we over naar de orde van de dag. Werk ging ook nu gewoon door en ons sociale leven probeerden we al langer weer wat op te pakken. Die vrijdag had ik een verjaardagsetentje van een lieve vriendin met allemaal lieverds die ik goed ken, inclusief zus Marij. Het was een heerlijke avond ondanks dat ik wel even ter sprake moest brengen hoe het met mam ging. Pas aan het einde van de avond zag ik dat ik wat gemiste oproepen van Hof ter Berkel had (ik had wat telefoontjes weggedrukt omdat ik het nummer niet herkende). Het bleek de verpleegkundige te zijn, de contactpersoon van mam die ons wilde vertellen dat mam al in slaap was en dat ze niet verwachten dat ze nog wakker zou worden. Zo dan! Er had iemand haast of zo?! Ik sprak met haar af dat ik zaterdagmorgen zou komen en dan zou kijken of ik de familie moest gaan mobiliseren.
En ja, de familie heb ik meteen gebeld toen ik bij mam was. Ze was voor mijn gevoel al best ver weg, dus ik heb de jongens gebeld met de boodschap dat als ze hun moeder nog levend wilden zien, ze beter zo snel mogelijk even konden komen. Wat ze ook beide, inclusief schone zus en petekind/kleinkind ook deden. Ook de broers en zussen stelde ik op de hoogte en wat volgde was een dag met lieve appjes, bezoekjes van iedereen die toch nog even persoonlijk afscheid wilde nemen, een van oorsprong Spaanse pastoor die haar tijdens het bedienen ook nog mooi toezong en vele uren aan een bed met een ietwat reutelend ademhalende mam. Ondanks dat het moeilijk was, ik het soms zelfs lastig vond om naar het toilet te gaan (want ik wilde niet dat ze alleen stierf) waren het kostbare dagen voor mij. Ik heb alles nog kunnen zeggen wat ik wilde (in dit geval vooral laat los en ga naar pap mam, hij staat op je te wachten). En dankbaar voor pap z’n broers en zus en schoonzussen die geregeld even kwamen, mij aflosten zodat ik even kon gaan douchen etc. De tweede dag belde tante Gerda zelfs op om te zeggen dat ze vonden dat ik maar eens een nachtje thuis moest slapen, dat ik het niet alleen kon en dat zij het waken die nacht van me zouden overnemen. Wat ik dankbaar aanvaarde.
Toen ik om 18 u langzaamaan alles bij elkaar aan het zoeken was merkte ik ineens dat er iets veranderde in mam haar ademhaling. Ik voelde aan haar voeten en handen en die begonnen koud te worden, ze kreeg plekjes op haar voeten en haar gezichtskleur veranderde. Voor mij overduidelijk dat ze aan haar laatste fase begon maar ik had niet de neiging om te blijven. Ardie was nog even geweest en ik vond het fijner om bij hem te zijn als de boodschap kwam dat mam overleden was aangezien hij en mam altijd een hele hechte band hadden. Natuurlijk had ik oom en tante wel gezegd dat ik verwachtte dat ze die nacht zou overlijden, en zelf hadden ze dat idee ook dus het was voor hun geen belemmering. En ja hoor, ik lag misschien 20 minuten in bed, was hooguit 2,5 uur thuis, toen het telefoontje kwam dat ze overleden was. Voor de 2e keer dat jaar moest ik Ardie wakker maken met de boodschap dat een van zijn ouders overleden was. Een van de moeilijkste dingen die ik ooit in mijn leven heb moeten doen… Na de nodige emoties belde Ardie meteen zijn broer en gingen we op pad.
Protocol is dan dat de schouwarts moet komen of in elk geval contact moet hebben met de verpleeghuisarts, en normaal gesproken komt de verpleeghuisarts na 23.00 u niet meer maar nu wilden ze toch e.e.a. nog regelen. Wat ik achteraf wel begrijp want een draagbaar met een lijkenzak die door de gang gaat is voor de overige bewoners ook niet echt handig. Dus togen we die nacht nog met ons vijfjes naar Hof ter Berkel, legden mam zelf op de draagbaar (waarbij ze toch nog het laatste woord had tot grote hilariteit van ons) en begeleiden we haar naar de auto.
Het klinkt misschien gek maar in feite hadden we al een blauwdruk klaar voor deze uitvaart. We wisten wel ongeveer wat we wilden, de uitvaartondernemer en begeleidster kenden ons al dus aan een half woord was vaak al genoeg. We maakten er ook deze keer een mooi, warm afscheid van waar we met warme gevoelens aan terugdenken.
Inmiddels zijn de laatste dingetjes verdeeld, ben ik bezig met het afhandelen van de laatste administratieve zaken en vierden we onze 1e kerst zonder pap en mam (maar met Wil, Anita en Shinju, onze nieuwe traditie). Luidden we een nieuw jaar zonder ouders in (MET vuurwerk eenmalig om alle shit van 2023 weg te knallen) en hebben we ondertussen al 2 uitjes met hotel achter de rug en hebben we ook alweer 1 mini en 1 grote vakantie geboekt. Iets wat we al een paar jaar niet of nauwelijks meer deden omdat we vaak teruggeroepen werden of moesten annuleren i.v.m. de zorg om pap en/of mam. Ook heb ik nog een weekendje met een vriendin in het verschiet EN een bruiloft van een petekind! Kortom, 2024 heeft veel moois in het verschiet en we gaan er dan ook vol voor om daar met volle teugen van te genieten! Alleen, samen of met anderen. En natuurlijk was niet alles in 2023 shit, sommige momenten zal ik de rest van mijn leven in mijn hart dragen, sommige herinneringen zullen iets later, als alles nog verder is ingedaald weer omhoog komen en ook een plekje in ons hart krijgen. En langzaamaan daalt de nieuwe realiteit in(wij zijn de volgende in de rij), waardoor we misschien nog wel meer dan ooit, al het moois waarderen wat we tot nu toe al hebben beleefd.
Ja het nieuwe tijdperk is aangebroken, een tijdperk zonder ouders, maar met veel lieve familie en vrienden in ons leven. We zullen soms terugkijken op wat was en met de lessen die we daaruit geleerd hebben, maar vooral proberen in het nu er het beste van te maken.
Liefs,
Harriëtte
Gewoon Harriette 
Commentaren op: "Een tijdperk is afgesloten" (1)
Mooi geschreven. Uit het hart. Er is een hoofdstuk afgesloten en ineens zijn jullie de oudste generatie (ook al zijn er nog Ooms en Tantes).